صلح

صلح واژه ای است دارای ابعاد مختلف که می بایست با در نظر داشت کانتکست مشخص تعریف، تحلیل و ارزیابی گردد. در خصوص افغانستان صلح پیوند عمیق با ملت سازی و ساختار سازی دارد، به گونه ای که عدالت اجتماعی، توزیع عادلانه منابع و فرصت ها، و توسعه اجتماعی و اقتصادی در پرتو آن صورت گیرد. به این اساس، دیده می شود که فرایند صلح سازی در افغانستان حتی در ۲۰ سال گذشته فرمایشی و تصنعی بود و نتوانست که معظل جنگ و حتی مسایل داخلی را به صورت بنیادی حل نماید. در طی بیست سال گذشته دموکراسی و انتخابات، مشارکت سیاسی، فعالیت احزاب، انجمن ها و جامعه مدنی و رسانه ها متناسب با واقعیت های عینی جامعه عیار نگردید و در جهت تعالی و شگوفایی و نوسازی کشور سوق داده نشد. کارگزاران سیاسی و اداری که مسولیت اولیه بر آن ها بر گردد، عوض پالیسی سازی، پلان های استراتیژیک و عملی، غرق در فساد بودند. سایر عوامل از جمله نقش دیاسپورا یا تکنوکرات های افغان/،ستانی نیز مثبت نبودند. آنها افغانستان را به عنوان بازار کار می دیدند و مشغول بیزنیس خویش بودند. به هرحال، فرصت های بزرگی از بین رفت و کار بنیادی صورت نگرفت. بررسی عوامل، کارگزاران، نقش های گوناگون، فرصت ها و چالش ها، و ابعاد مختلف فرایند صلح سازی در ۲۰ سال گذشته نیازبه تحقیق یا تحقیقات جداگانه دارد.

از طرف دیگر، آنچه که پس از آگست ۲۰۲۱ در افغانستان اتفاق افتیده است، را به هیچ وجه نمی توان صلح نامید. توافق دوهه بین آمریکا و طالبان صرف برای خروج نیروهای بین المللی افغانستان تلقی می گردد و در این میان مردم افغانستان و دولت جمهوری نقش نداشت. نمایندگان جمهوری در فرایند دوهه به حاشیه رانده شدند و توافق صرف بین آمریکا و طالبان صورت گرفت. این توافق منجر به شکست  حرکت جعمی به سوی جامعه مدرن، نابودی ارزش های متکثر و خرده فرهنگ های بومی افغانستان گردیده است. در حال حاضر، متاسفانه افغانستان جدی ترین عقب گرد تاریخی خود را در صد سال را تجربه می کند. ما از همه ابعاد با چالش جدی مواجه هستیم. از لحاظ عقل و منطق با گروه بیمار و جاهل، از لحاظ فرهنگی و اجتماعی با افراطیت مذهبی مواجه هستیم و از لحاظ رفاه، آسایش و آرامش در مقایسه با گذشته زیر صفر قرار داریم و با مرگ دست پنجه نرم می کنیم.

در نتیجه، از لحاظ اکادمیک نیاز است که دکترین صلح سازی بخصوص دکترین لیبرال به این مساله بپردازند که چگونه مداخله بین المللی که به هدف صلح سازی، حمایت از ارزش های بین المللی و رهایی مردم از استبداد صورت می گیرد در افغانستان با شکست جدی مواجه گردیده است؟

عبدالله عطایی

مجموعه مقالات انستیتوت باختر، بیانگر نظر نویسندگان آن است. انستیتوت باختر، می‌کوشد تا با انتشار مطالب از طیف‌های مختلف،

چشم‌انداز متنوع و متوازنی از دیدگاه‌ها ارائه دهد.

نظریات ارایه شده در این مقالات، به هیچ صورت نشان دهنده موقف این نهاد نمیباشد و مسولیت آن نیز بدوش نویسنده میباشد.